|
|
Aander spreuken van Soalemo (25: 1-29:27)
|
Spreuken 25
01Dit binnen ook spreuken van Salomo, dij schrievers van Hizkia, keunenk van Juda, bie nkander zammeld en oetschreven hebben.
02t Is d'eer van God, zoaken bezied te holden,
mor d'eer van keunenks om n zoak oet te zuiken.
03Högte van de hemel, daipte van de wereld,
t haart van keunenks, dij binnen nait te deurgronden.
04Hoal t schoem van t zulver òf
en zulversmid moakt ter n mooie beker van.
05Hoal goddelozen bie keunenk vot
en zien troon staait steveg deur zien rechtveerdeghaid.
06Goa nait opzichteg stoan te schildern bie keunenk,
goa nait op stee van vernoame lu stoan.
07t Is ja beter dat men joe noar veuren ropt: "Kom hierheer!"
as dat men joe achteraan zet,
onder d'ogen van zo'n vernoam heerschop.
08As ie wat van ain zain hebben,
goa den nait te gaauw n rechtszoak aan.
Wat zol ie op t lest doun mouten,
as dij aander joe te schaande moakt?
09n Kwezzie mit joen noaber mout ie zulm oet zied moaken,
mor breng gehaaimen van n aander nait bie t pad,
10 zodat ain dij zukswat heurt joe nait veur spot zet:
den zol aan kwoadsprekerij over joe ja gain èn kommen.
11 n Goud woord op t goie ogenblik oetsproken,
is as golden appels op n zulvern pronkschoal.
12 n Wieze vermoaner bie n lusternd oor,
is as n golden ring en n mooi golden haalsket.
13 n Betraauwboare bosschoploper is veur dij hom stuurd het,
as n vracht kolde snij in tied van inhoalen: t dut zien heer recht goud.
14 Wolken, wind en toch gain regen,
zo is ain dij over zokzulm snaart bie n geschenk zunder weerde.
15 Deur geduld let n machteg heerschop zok beproaten,
n vrundelke tong kin n haarde kerel kroaken.
16 As ie hunneg vonden hebben, eet den zoveul as ie neudeg hebben,
aans zol ie der zat van worden en t aalmoal weer oetspijen.
17 Kom nait te veul bie joen noabers over vlouer,
ze kinnen ja wel zat van joe worden en n hekel aan joe kriegen.
18 Ain dij mit leugens tegen zien noaber getuugt,
is net n biel, n sweerd, n schaarpe piel.
19 In benaauwde tieden op n onbetraauwboare kerel reken,
is net as eten mit n ofbroken taand of lopen mit n verstoekte enkel.
20 Wèl verskes zingt bie ain dij verdrait het,
is net as ain dij t jak oettrekt as t kold is,
of as ain dij edek bie loog dut.
21 As joen vijand honger het, geef hom den n omstok brood te eten,
as e dörst het, geef hom den wotter te drinken.
22 Den leg ie n stoapel glìnne kooltjes op zien kop,
en de HEER zel t goud mit joe moaken.
23 Noordewind kommen dikke buien van,
stiekeme proaterij geft kwoaie koppen.
24 Men kin beter in n hörn op t dak wonen,
as mit n havvelsnoet van n wief in ain hoes.
25 n Goud bericht oet n laand wiedvot,
is as n slok kold wotter veur n dörstege keel.
26 n Bedurven wèl, n voele bron,
zo is n rechtveerdege dij overzied gaait veur n minne kerel.
27 Veul hunneg eten is nait goud,
mor stoere zoaken oetfigelaaiern, dat is n eer.
28 n Open stad mit ofbroken muren,
zo is ain dij zokzulm nait in toom het.
|
Spreuken 26
01Net zo min as snij bie zummer heurt en regen bie tied van inhoalen,
zo min heurt aanzain bie n haalfmaal.
02Net zo as n muske votfloddert en n swaalfke deur de lucht vlogt,
zo is n vluik zunder reden: dij treft gainain.
03Sweep is ter veur t peerd, toom is ter veur d'ezel,
en stòk veur rug van n haalfmaal.
04Geef n onverstand gain dom antwoord,
zolst ja net zo dom wezen as hai.
05Geef n onverstand n antwoord dat bie zien dommeghaid paast,
hai mout nait van zokzulm mainen dat e wies is.
06Wèl n bosschop brengen let deur n onverstand,
dij het zokzulm bie t bain
en hoalt zok onhaail op haals.
07Net bainen van n lamme dij der slap bie hangen,
zo is t mit oetsproaken van n onwieze.
08Wèl n stain aan n slinger vastmoakt,
is net zo onneuzel as ain dij eer geft aan n haalfmaal.
09As n stiekelbos dij in haand van n doene kerel stekt,
zo is n oetsproak van n onwieze.
10 Ain dij onwiezen en zoeplappen in dainst nemt,
is net as n schutter dij op ales schut wat ter bie hom langs lopt.
11 As n hond dij weeromgaait noar wat e oetspijd het,
is n onwieze dij zien aigen onzin der vannijs oetkroamt.
12 As ie n man zain dij zokzulm wies vindt,
veur n onwieze is ter meer hoop as veur hom.
13 n Loiwams zegt: "Der lopt n laiw bie de weg,
der is n dikke laiw op maart."
14 n Deur draait zok op zien hèngen,
zo dut n loiwams op zien bèr.
15 n Loilak stekt zien haand in etenspaan,
mor hai is te beroerd om hom weer noar mond te brengen.
16 n Loilak zulm maint wies te wezen,
wiezer as zeuven dij n verstandeg antwoord geven.
17 n Verbieganger dij zok bemuit mit geroezie woar e niks mit van neuden het,
is net as ain dij zo mor n hond bie d'oren gript.
18 Zo as n dolkop dij om zok tou schut
mit brandpielen en aander gevoarlek goud,
19 zo is n kerel dij zien noaber bedrogt
en den zegt: "Kinst toch wel tegen n lollechie?"
20 Bie gebrek aan holt gaait t vuur oet,
as ter gain steukelder is, gaait t geroezie vanzulm over.
21 Wat kolen binnen om t glìnne vuur op te reukeln en holt is veur de vlammen,
dat is n steukelder veur t geroezie.
22 Lasterproat gaait ter in as zuide kouk,
en glidt noar ale houken van t haart.
23 As n loag zulverglezuur op n potdiggel,
zo binnen glìnne woorden oet n kold haart.
24 Ain dij hoatsk is, let dat mit zien lippen nait oetblieken,
mor van binnen is hai oet op bedrog.
25 Ie mouten hom nait leuven, aal hou zok fiene proat hai ook het,
in zien haart is t ain en aal gemaineghaid.
26 Ain kin zien hoat nog zo goud onder bedrog beziedstoppen,
zien kwoade bedoulens kommen middenmaank mensken toch wel aan t licht.
27 Wèl n koel graft, zel der zulm in valen,
wèl n vlint aan t rollen moakt, zel der zulm onder kommen.
28 Ain mit n leugenachtege tong hoat heur dij hai bie t pad brengt,
ain mit filaaine proat is oet op verdaarf.
|
Spreuken 27
01Moak joe nait blied over dag van mörgen,
ie waiten ja hail nait wat n dag brengen kin.
02Loat n aander van joe snaren, nait joen aigen mond,
n vremde kin dat doun, nait joen aigen lippen.
03Vlint is swoar en zaand weegt ter in,
mor aargernis over n vlindekop van n kerel is swoarder as dij baaident.
04Grammiedeghaid en kwoadeghaid binnen vraid en broezen over joe hèn,
mor wèl is tegen ofgunst opwozzen?
05Openboare inzeggen geven is beter
as joe stilholden oet laifde.
06Zokse woorden van n vrund, oet goudens, bewiezen zien traauw,
mor mooiproaterij van n vijand is nait te verdroagen.
07Ain dij zat eten het, vertrapt alderdeegs hunneg mit vouten,
mor veur ain dij honger het, is aal wat bitter is nog zuit.
08Man dij votlopen is van hoes en hof,
is as n vogel dij votvlogen is van t aigen nust.
09Eulie en aander lekkerroek geven waarmte om t haart,
net zo doun waarme vrundschop en goudbedoulde road.
10 Loat joen vrund, en ook dij van joen voader, nait in de steek,
ie kinnen nait aaltied bie joen bruier aankloppen
op n dag dat rampen joe trevven.
n Noaber stoef bie is beter as n bruier wied vot.
11 Wees verstandeg, mien jong, en moak mie der blied mit,
den heb ik n weerwoord as ain mie oetscheldt.
12 n Verstandeg man zugt t gevoar aankommen en kropt bezied,
mor onverstandege lu goan heur aigen gaang en kriegen heur straf.
13 Hoal hom zien goud òf, hai het ja börg zegd veur n vremde,
pak hom op as onderpaand veur vremd volk.
14 As ain zien noaber smörgens vroug mit n bult lewaai goidag zegt,
kon dij wel es mainen dat e oetvlökt wordt.
15 n Aingoaldeur druppend lek op n dag van dikke regen,
is net zo slim as n vraauw dij hailtied op roezie oet is.
16 Wèl heur opsloeten wil, kin net zo goud wind opsloeten,
of eulie mit rechterhaand vastholden.
17 Iesder wordt mit iesder slepen,
net zo wordt n mensk schaarp in omgang mit n aander.
18 Wèl goud veur zien viegeboom zörgt, kin der de vruchten van eten,
wèl goud veur zien heer opkomt, wordt ter om prezen.
19 Net zo as zien gezicht in t wotter spaigeld wordt,
zo zugt n mensk zokzulm as e in t aigen haart kikt.
20 Dodenriek en hèl binnen nooit zat,
mit ogen van mensken is t net zo: ze hebben nooit genog.
21 In n smeltpot keur ie t zulver en n ovent is veur t gold,
mor n mensk wordt keurd noar noam en foam.
22 Ie kinnen n onverstand in n viezel maank t zoad fienstampen,
den nog stamp ie zien dwoashaid der nait oet.
23 Wait hou t ter biestaait mit joen schoapen en segen,
en zörg goud veur joen baisten,
24 want riekdom duurt nait aiweg,
n kroon gaait toch ook nait aaltied over van older op older?
25 As t eerste gras maaid is en t etgruin weer aan grui komt,
t heu op baargen inhoald is,
26 den heb ie lammer veur joen klaaieroazie,
bokken om nij laand veur te kopen,
27 en genog bokkemelk veur joezulm,
veur joen hoesholden en veur joen maaiden.
|
Spreuken 28
01Goddelozen goan op loop, ook as gainain achter heur heer zit,
mor n rechtveerdeg man vuilt zok net zo trankiel as n jonge laiw.
02As ter rebulie in t laand is, kommen der n bult laaiders veurndag,
mor mit mensken van inzicht en verstand aan t rouer
holdt t recht laankdureg stand.
03n Aarm man dij aander aarme lu verdrokt,
is as regen dij t gewas votspoult zodat ter gain brood is.
04Dij zok aan de wet nait steuren, priezen t kwoade volk,
mor dij de wet aal in acht nemen, goan tegen heur in.
05Slecht volk begript nait wat recht is,
mor dij de HEER zuiken, begriepen ales.
06Beter n aarme kerel dij oprecht deur t leven gaait,
as ain dij riek is en op t verkeerde pad zit.
07n Zeun dij zok aan de wet holdt, is verstandeg,
mor wèl mit opmoakers omgaait, moakt zien voader te schaande.
08Wèl zien kaptoal deur woeker en rente vergroot,
brengt dat op t lest bie nkander veur ain dij wat over het veur aarme lu.
09As ain zien oor nait bie de wet te luster leggen wil,
is alderdeegs zien gebed n graauwel.
10 Wèl eerleke mensken op t verkeerde pad brengt, zel in zien aigen koel valen,
mor rechtschoapen lu kriegen t gelok as heur aarfdail.
11 n Riek man mag den wies wezen in zien aigen ogen,
n aarme kerel dij verstandeg is, het hom wel deur.
12 As rechtschoapen lu daanzen van bliedschop,
den ligt ter aalderwegens glaans op de gezichten,
mor as min volk aan de macht komt, kroepen mensken bezied.
13 Wèl zien zunden nait tougeven wil, dij zel t nait veur de wind goan,
mor wèl der veur oetkomt en zukswat nait weer dut, dij mag op genoade reken.
14 Gelokkeg te priezen is man dij aingoaldeur ontzag veur de HEER het,
mor ain dij zok verzet, gaait zien ongelok in de muit.
15 n Goddeloos heerschop dij over n aarm volk regaaiert,
is net n brollende laiw, net n beer dij lösbroken is.
16 n Vorst zunder inzicht zet zien volk aingoaldeur òf,
mor wèl zokse inhoaleghaid hoat, zel meer tied van leven hebben.
17 n Mensk dij n moord begoan het, zel hailtied op loop blieven,
van d'aine schoelstee noar d'aander: hol hom nait tegen!
18 Ain dij oprecht leeft, zel red worden,
mor ain dij t verkeerde pad opzöcht, zel zo mor, bie stil weer, omvalen.
19 Wèl zien laand bebaauwt, krigt zat brood te eten,
mor wèl aan t vlinderknippen is, zel zat worden aan aarmoud.
20 n Eerlek man zel t veur de wind goan,
mor ain dij op jacht is noar t grode geld zel zien straf nait ontlopen.
21 Mensken noar ogen kieken is nait goud,
alderdeegs veur n stok brood let n man zok omproaten.
22 n Hebzuchteg man op jacht noar riekdom,
wait hail nait dat gebrek op hom ofkomt.
23 Wèl n aander woarschaauwt, zel doar achternoa dankboar om aankeken worden,
meer as ain dij n aander noar de mond prat.
24 Wèl zien voader en moeke besteelt, en zegt: "Dat dut niks,"
dij heurt bie t slechte volk.
25 n Aalbegeer lokt roezie oet,
mor wèl op de HEER vertraauwt dij zel t goud hebben.
26 Wèl allain op aigen ingevens vertraauwt, is n onverstand,
wèl in wieshaid onderwegens is, zel doaraan ontkommen.
27 Wèl wat over het veur aarme lu zel niks te kòrt kommen,
mor wèl zien ogen dichtdut veur heur ellèn, zel swoar vervlökt worden.
28 As goddelozen t veur t zeggen kriegen, kroepen ale mensken bezied,
mor as ze om haals kommen binnen, kriegen rechtschoapen lu weer overhaand.
|
Spreuken 29
01n Man dij al voak n moal terechtwezen is en toch nek stief holdt,
zel op slag kepotmoakt worden, en den is ter gain helpen meer aan.
02As rechtveerdege lu zok oetbraaiden, is t volk blied,
mor as goddelozen overhaand kriegen, begunt t volk te kloagen.
03n Man dij zok schoedelt in wieshaid is n plezaaier veur zien voader,
mor dij mit hoeren omgaait, jagt ter n vermogen deur.
04Deur recht holdt n keunenk t laand overènd,
mor n oetzoeger verrinnewaaiert t laand.
05n Man dij n aander noar de mond prat,
zet hom n struup veur vouten.
06n Slecht mensk het n struup veur zien vouten,
mor n rechtschoapen man zingt en springt van bliedschop.
07n Rechtveerdeg man het wait van t recht van aarme lu,
mor n goddeloze het gain begrip veur wat e aal wait.
08Bloaskoaken stoken rebulie in stad,
wieze lu brengen boudel weer tou bedoaren.
09As n wies man n rechtszoak aangaait mit n onverstand,
kin e zok ter drok over moaken of der om lagen: t zel hom gain rust brengen.
10 Moordzuchtege lu hoaten n eerlek man,
mor rechtschoapen lu nemen hom in beschaarmen.
11 In kwoadens let n onverstand zok goan,
mor n wies man bedappert zok.
12 As n heerser noar leugenproat lustert,
den is aal zien dainstvolk nait te vertraauwen.
13 n Aarm man en n oetzoeger kommen nkander tegen,
de HEER geft heur aalbaaident t licht in d'ogen.
14 As n keunenk aarme lu in ale eerliekhaid recht dut,
zel zien troon veur aaltied vaststoan.
15 Stòksloagen en terechtwiezens brengen wieshaid,
mor n kwoajong dij in t wilde opgruit, moakt zien moeke te schaande.
16 Hou meer slecht volk of ter komt, des te meer rebulie zel der wezen,
mor rechtschoapen lu zellen heur ondergang mitmoaken.
17 Bestraf joen zeun, den kin ie der rusteg op wezen:
hai zel joe bliedschop bezörgen.
18 As ter gain viziounen meer binnen, verwildert t volk,
mor wèl zok aan de wet holdt, is gelokkeg te priezen.
19 Mit woorden allain wordt n sloaf nait in toom holden,
hai verstaait ze wel, mor hai steurt zok ter nait aan.
20 As n man aaltied zien mond veuraan het,
dou der den denk om dat ter veur n onverstand meer hoop is as veur zokkent.
21 As n sloaf van jongs òf aan verwènd wordt,
zel hai in t lest zo onhandelboar wezen as wat.
22 n Opvlaigende kerel lokt roezie oet,
n driftkop moakt n bult misstappen.
23 Hoogmoud zel n mensk vernedern,
mor wèl beschaaiden blift, komt in aanzain.
24 Wèl mit n daif opdailt, brengt zokzulm schoa tou,
hai vernemt de vluik, mor kin de zoak zulm nait aangeven.
25 Benaauwdeghaid veur mensken is as n vaalstrik,
mor wèl op de HEER vertraauwt, wordt beschaarmd.
26 Paardie lu kieken machthebbers noar d'ogen,
mor allain bie de HEER krigt n mensk zien recht.
27 Rechtveerdege lu hebben n gruwelke hekel aan deugennaiten,
aansom het slecht volk n hekel aan wèl rechtschoapen leeft.
|
|
